FİTOKİMYASALLAR VE FONKSİYONEL GIDA NEDİR?

 Fitokimyasallar ve Fonksiyonel Gıdalar Nedir?

NOT: ÇAKÜ/SBF/BVD(2) Besin Kimyası ve Analizleri dersi ödevi -Başar Akyıldız

Bu yazıda fitokimyasal nedir , Fitokimysallar nelerdir , Fonksiyonel gıda ne demek, nutrasötik nedir gibi sorulara cevap bulacaksınız.

Anahtar Kelimeler: Fitokimyasal, fitokimysallar, nutrasötik, beslenme, fonksiyonel gıda, fitobesinler, fitobesin

Fitokimyasallar,vitamin olmayan,hastalık önleyici ve koruyucu bileşikler içeren bitki kimyasalları olarak tanımlanır. Fitobesinler ise bitkilerde bulunan hastalık önleyici besinlerdir. Fitobesinler, fitokimyasallar ve fonksiyonel gıdalar ile iç içe olan bir kavramdır.

Fitobesinler kavramına örnek olarak terpenler ,karotenoitler, fenoller, flavonoitler, limonoitler, antosiyanidinler, kateşin, gallik asitler, indoller, izoprenoitler, izzoflavonlar, tiyoller, glukozinolatlar, tokotrinoller ve tokoferoller, likoik asit ve koenzim Q ve alilik sülfitler verilebilir.

 

Fonksiyonel gıda kavramı, farklı araştırıcılar tarafından farklı şekillerde tanımlanmıştır. Hatta bu tanımlamalarda fonksiyonel gıda yerine nutrasötikler, sağlık gıdaları, tıbbi gıdalar, düzenleyici gıdalar, özel beslenme amaçlı gıdalar ve farmakolojik gıdalar gibi terimler de kullanılmaktadır. Fonksiyonel gıdadaki temel mantık ise; negatif fizyolojik etkiye sahip olan bileşeni gıdadan kısmen veya tamamıyla uzaklaştırarak, uzaklaştırılan gıdanın yerine yararlı etkinliği olan bileşenin eklenmesidir. Görünüşleri günlük olarak tükettiğimiz gıdalar şeklinde olmasına rağmen, beslenmenin yanı sıra, sağlığa faydalı olan ve sağlık açısından faydalı olacak şekilde geliştirilen gıdalardır. Yani günlük diyet ile gıda şeklinde tüketilen, yapay bileşen içermeyen, besleyici etkisinin yanı sıra hastalığa kapılma riskini azaltan, sağlığı ve iyi hali geliştiren özelliği bulunan gıdalara fonksiyonel gıdalar denir.

 

Fonksiyonel gıdalara örnek olarak; omega-3 içeriği sebebiyle genel olarak balıklar, antioksidan etkileri sebebiyle; turunçgiller ailesi, sarımsak, kırmızı üzüm, brokoli, tatlı biber, domates, balkabağı, lahana, karalahana ve karnabahar, havuç, soya fasulyesi, keten tohumu, yaban mersini, balık yağı, maydanoz, zeytinyağı, ıspanak, maydanoz, marul, kereviz ve balıklardır. Bunlar haricinde probiyotik ve prebiyotik açıdan önemli olan, mineral açıdan da vücuda fazlasıyla katkı sağlayan fonksiyonel gıdalar mevcuttur. Bunlara ise sığır eti, baklagiller, brokoli, hayvansal gıdalar, tam tahıl ürünleri, elma, çilek, ahududu, böğürtlen, ceviz, kırmızı şarap, yulaf, soğan, çay, keten, çavdar, zerdeçal, biberiye, turpgiller ve ıspanak hatta genel olarak bitkilerin büyük bir kısmı örnek olarak verilebilir.